查看己亥杂诗 龚自珍诗的源代码
←
己亥杂诗 龚自珍诗
跳转至:
导航
、
搜索
因为以下原因,你没有权限编辑本页:
你刚才请求的操作只对属于该用户组的用户开放:
用户
您可以查看并复制此页面的源代码:
<center><span style="font-size: 150%; color:red;">己亥杂诗</span><br><br> <span style="font-size: 110%;">清·[[龚自珍]]</span><br><br> <span style="font-size: 128%; color:green;"> 九州生气恃风雷,万马齐喑究可哀。<br> 我劝天公重抖擞,不拘一格降人才。<br> </span></center> <span style="font-size: 110%; color:red;">诗题与背景:</span> 这首诗是[[清代]]诗人[[龚自珍]]所作的《[[己亥杂诗]]》中的第125首,体裁为[[七言绝句]]。这首诗以祈祷天神的口吻,呼唤着风雷般的变革,以打破清王朝束缚思想、扼杀人才造成的死气沉沉的局面,表达了作者解放人才,变革社会,振兴国家的愿望。 龚自珍生活在中国封建社会行将解体、外国资本主义入侵、国家独立地位受到严重威胁的时代。面对危机和变局,他思维锐敏,敢为天下先,成为最早一批思想启蒙家中的佼佼者。他以其才华,起而议政“医国”,宣传变革,终因“动触时忌”,于[[道光]]十九年[[己亥]](1839年)四月二十三日辞官南归。七月初九回到故乡杭州,九月十五又北上接回家眷,在腊月二十六到昆山别墅羽琌山馆安家。两次往返途中,见物睹事,百感交集,写下三百一十五首《己亥杂诗》。这首诗是他在路过镇江时,应道士之请而写的祭神诗。 《己亥杂诗》是一组自叙诗,写了作者平生出处、著述、交游等,题材极为广泛。涉及同年、同乡、同僚、挚友、前辈、亲人、乡贤、红颜知己、僧侣、保姆、弃妇、路人,包括山川景物、鸦片、银元、银票、赋税、治水、民生、佛学、观潮、花木宠物、历史人物评价等,写诗共315篇,忧国伤时,内容驳杂,故称《已亥杂诗》。该诗集虽名气响亮,由于篇幅庞大,用典偏僻艰涩,内容含蓄曲折,所以通读的人并不很多,也就止步于三五首。其中第125首《己亥杂诗·九州生气恃风雷》被中国中小学语文课本五年级上册(部编本),五年级下册(沪教版)收录,以及五年级下册(北师大版)收录,七年级下册(2017版)还有一首《己亥杂诗·浩荡离愁白日斜》。龚自珍所作诗文,提倡“更法”“改革”,批评清王朝的腐败,洋溢着爱国热情。 <span style="font-size: 110%; color:red;">逐句释义:</span> <span style="font-size: 110%; color:green;">九州生气恃风雷,万马齐喑究可哀:</span><span style="font-size: 105%; color:#00CD00;">只有依靠急风惊雷般的巨大力量才能使中国大地焕发勃勃生机,然而社会政局毫无生气终究是一种悲哀。</span><br> 九州:中国的别称之一。中国上古地理区域,九州为冀州、兖州、青州、徐州、扬州、荆州、豫州、梁州、雍州。(见《尚书·禹贡》)<br> 生气:生命力,活力。指生气勃勃的局面。<br> 恃(shì):依靠,凭仗。<br> 万马齐喑:比喻社会政局毫无生气。喑(yīn),嗓子哑,不能出声。比喻沉默,不做声,不说话。<br> 究:到底,究竟。<br> <span style="font-size: 110%; color:green;">我劝天公重抖擞,不拘一格降人才:</span><span style="font-size: 105%; color:#00CD00;">我奉劝上天要重新振作精神,不要拘泥一定规格以降下更多的人才。</span><br> 天公:造物主。世俗所谓的老天爷。<br> 重(chóng):重新,再。<br> 抖擞:振作,奋发。<br> 不拘一格:不局限于一种规格或方式。<br> 降:降生,降临。<br> [[文件:己亥杂诗(九州生气恃风雷)题图.jpg|center|thumb|400px|己亥杂诗(九州生气恃风雷)题图]] <span style="font-size: 100%; color:green;">【注】“不拘一格降人才”一句,为习近平主席在讲话时所引用,讲话原文是:</span><span style="font-size: 100%; color:red;">互联网主要是年轻人的事业,要不拘一格降人才。要解放思想,慧眼识才,爱才惜才。——习近平在网络安全和信息化工作座谈会上的讲话(2016年4月19日)</span> <span style="font-size: 110%; color:red;">作品赏析:</span> 这是一首感情激越的政治诗。情感真挚,言辞恳切,表现出期待人才改变现状的强烈的愿望。作者对死气沉沉、缺乏生机的社会现状,深表痛心,急切地希望巨大的社会变革迅速到来。 全诗共分三个层次:第一层,写万马齐喑,朝野噤声、死气沉沉的现实社会。“万马齐喑”,比喻在清朝统治下,人们不敢讲话,到处是一种令人窒息的沉闷气氛。第二层,指出了要改变这种沉闷,腐朽的观状,就必须依靠风雷激荡般的巨大力量。暗喻必须经历波澜壮阔的社会变革才能使中国变得生机勃勃。第三层,认为这样的力量来源于人才,而朝庭所应该做的就是破格荐用人才,只有这样,中国才有希望。 “九州生气恃风雷,万马齐喑究可哀”,这两句以比喻修辞格,表明只有依靠一场急风惊雷,才能打破在清朝统治下,到处呈现着的为时已久的一片死气沉沉的局面。“风雷”比喻新兴的社会力量,比喻尖锐猛烈的改革。“万马齐喑”,比喻在清朝统治下,人们不敢讲话,到处是一种令人窒息的沉闷气氛。这里用了一个典故。苏轼《三马图赞引》:“时(宋元祐初)西域贡马,首高八尺,龙颅而风骨,虎背而豹章,出东华门,入天驷监,振鬣长鸣,万马齐喑。”对于“万马齐喑”的局面,用一“哀”字,表明作者的痛惜之情与爱国之心。作者于1810年到北京做官,满怀经世之志、治国之略,但是仕途的失意。 “我劝天公重抖擞,不拘一格降人才”,运用移花接木的手法,表现了作者渴望砸烂黑暗统治,出现一个崭新世界的愿望。“天公”,即玉皇,亦即世俗所谓老天爷。作者揭露时弊,忽然就劝起老天爷来了,诗末自注云:“过镇江,见赛玉皇及风神、雷神者,祷祠数万,道士乞撰青词。”这个自注说明了作者写这首诗的具体环境,看出了作者是借“道士乞撰青词”之机,用民间迷信活动来为自己所要表达的思想感情服务。“不拘一格”,充分表现了作者开阔的胸怀,远大的目光,具有战略性的设想。当时的清政府,腐朽无能,内忧外患,要拯救暴风中破船似的中国,非有各方面的大批人才不可。因此作者劝天公重新振作精神,不拘一格而降大批人才,共挽即倒的狂澜,将倾的大厦。“劝”字,颇具积极意义,它是奉劝,而不是乞求。 诗中选用“九州”、“风雷”、“万马”、“天公”这样的具有壮伟特征的主观意象,表现了作者热烈的希望。他期待着杰出人才的涌现,期待着改革大势形成新的“风雷”、新的生机,一扫笼罩九州的沉闷和迟滞的局面。既揭露矛盾,批判现实,更憧憬未来、充满理想。寓意深刻,气势不凡。 全诗以一种热情洋溢的战斗姿态,对清朝当政者以讽荐,表达了作者心中对国家未来命途的关切,和希望当政者能够广纳人才的渴望,具有很深刻的历史背景和很强的现实意义。 <span style="font-size: 110%; color:red;">拓展阅读:</span> 【故事】 这首诗是龚自珍在路过镇江时,应道士之请而写的祭神诗。 一天,龚自珍路过镇江,只见街上人山人海,热闹非凡,一打听,原来当地在赛神。人们抬着玉皇、风神、雷神等天神在虔诚地祭拜。这时,有人认出了龚自珍。一听当代文豪也在这里,一位道士马上挤上前来恳请龚自珍为天神写篇祭文。龚自珍一挥而就写下了《九州生气恃风雷》这首诗,全诗共四句:“九州生气恃风雷,万马齐喑究可哀.我劝天公重抖擞,不拘一格降人才。”诗中九州是整个中国的代称。诗的大意说,中国要有生气,要凭借疾风迅雷般的社会变革,现在人们都不敢说话,沉闷得令人可悲。我奉劝天公重新振作起来,不要拘泥于常规,把有用的人才降到人间来吧。后来,人们把“不拘一格降人才”精简成“不拘一格”这个成语,用来比喻不拘泥于一种规格、办法。诗里还引申出“万马齐喑”这个成语,比喻空气沉闷的局面。 <center><span style="font-size: 140%; color:red;">《己亥杂诗》(共315首)</span><br><br> <span style="font-size: 100%;">[[龚自珍]]</span><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 著书何似观心贤,不奈卮言夜涌泉。百卷书成南渡岁,先生续集再编年。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 我马玄黄盼日曛,关河不窘故将军。百年心事归平淡,删尽蛾眉惜誓文。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 罡风力大簸春魂,虎豹沈沈卧九阍。终是落花心绪好,平生默感玉皇恩。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 此去东山又北山,镜中强半尚红颜。白云出处从无例,独往人间竟独还。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (予不携眷属傔从,雇两车,以一车自载,一车载文集百卷出都。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:red;"> 浩荡离愁白日斜,吟鞭东指即天涯。落红不是无情物,化作春泥更护花。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 亦曾橐笔侍銮坡,午夜天风伴玉珂。欲浣春衣仍护惜,乾清门外露痕多。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 廉锷非关上帝才,百年淬厉电光开。先生宦后雄谈减,悄向龙泉祝一回。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 太行一脉走蝹蜿,莽莽畿西虎气蹲。送我摇鞭竟东去,此山不语看中原。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别西山。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 翠微山在柘潭侧,此山有情惨难别。薜荔风号义士魂,燕支土蚀佳人骨。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别翠微山。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其十</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 进退雍容史上难,忽收古泪出长安。百年綦辙低徊遍,忍作空桑三宿看。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (先大父宦京师,家大人宦京师,至小子,三世百年矣!以己亥岁四月二十三日出都。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 祖父头衔旧颎光,祠曹我亦试为郎。君恩彀向渔樵说,篆墓何须百字长。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (唐碑额有近百字者。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 掌故罗胸是国恩,小胥脱腕万言存。他年金鐀如收采,来叩空山夜雨门。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 出事公卿溯戊寅,云烟万态马蹄湮。当年筮仕还嫌晚,已哭同朝三百人。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 颓波难挽挽颓心,壮岁曾为九牧箴。钟簴苍凉行色晚,狂言重起廿年瘖。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 许身何必定夔皋,简要清通已足豪。读到嬴刘伤骨事,误渠毕竟是锥刀。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 弃妇丁宁嘱小姑,姑恩莫负百年劬。米盐种种家常话,泪湿红裙未绝裾。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (有弃妇泣于路隅,因书所见。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 金门缥缈廿年身,悔向云中露一鳞。终古汉家狂执戟,谁疑臣朔是星辰? </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 词家从不觅知音,累汝千回带泪吟。惹得而翁怀抱恶,小桥独立惨归心。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (吾女阿辛,书冯延巳词三阕,日日诵之,自言能识此词之旨,我竟不知也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 卿筹烂熟我筹之,我有忠言质幻师。观理自难观势易,弹丸累到十枚时。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (道旁见鬻戏术者,因赠。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二十</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 消息闲凭曲艺看,考工文字太丛残。五都黍尺无人校,抢攘廛间一饱难。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (过市肆有感。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 满拟新桑遍冀州,重来不见绿云稠。书生挟策成何济?付与维南织女愁。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (曩陈北直种桑之策于畿辅大吏。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 车中三观夕惕若,七岁灵文电熠若。忏摩重起耳提若,三普贯珠累累若。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (予持陀罗尼已满四十九万卷,乃新定课程,日诵普贤、普门、普眼之文。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 荒村有客抱蠹鱼,万一谈经引到渠。终胜秋燐亡姓氏,沙涡门外五尚书。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (逆旅夜闻读书声,戏赠。沙涡门即广渠门,门外五里许,有地名五尚书坟,五尚书,不知皆何许人也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 谁肯栽培木一章,黄泥亭子白茅堂。新蒲新柳三年大,便与儿孙作屋梁。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (道旁风景如此。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 椎埋三辅饱于鹰,薛下人家六万增。半与城门充校尉,谁将斜谷械阳陵? </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 逝矣斑骓罥落花,前村茅店即吾家。小桥报有人痴立,泪泼春帘一饼茶。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (出都日,距国门已七里,吴虹生同年立桥上候予过,设茶,洒泪而别。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 秀出天南笔一支,为官风骨称其诗。野棠花落城隅晚,各记春骝恋絷时。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别石屏朱丹木同年雘。丹木以引见入都,为予治装,与予先后出都。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 不是逢人苦誉君,亦狂亦侠亦温文。照人胆似秦时月,送我情如岭上云。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别黄蓉石比部玉阶。蓉石,番禺人。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其二十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 觥觥益阳风骨奇,壮年自定千首诗。勇于自信故英绝,胜彼优孟俯仰为。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别汤海秋户部鹏。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其三十</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 事事相同古所难,如鹣如鲽在长安。从今两戒河山外,各逮而孙盟不寒。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (光州吴虹生葆晋,与予戊寅同年,己丑同年,同出清苑王公门,殿上试同不及格,同官内阁,同改外,同日还原官。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其三十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 本朝闽学自有派,文字醰醰多古情。新识晋江陈户部,谈经颇似李文贞。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别陈颂南户部庆镛。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 何郎才调本孪生,不据文家为弟兄。嗜好毕同星命异,大郎尤贵二郎清。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别道州何子贞绍基,子益绍业兄弟。近世孪生皆据质家为兄弟。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少慕颜曾管乐非,胸中海岳梦中飞。近来不信长安隘,城曲深藏此布衣。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别会稽少白山人潘咨。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 龙猛当年入海初,娑婆曾否有仓祛?祇今旷劫重生后,尚识人间七体书。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别镇国公容斋居士。居士睿亲王子,名裕恩,好读内典,遍识额纳特珂克、西藏、西洋、蒙古、回部及满汉字,又校订全藏,凡经有新旧数译者,皆访得之,或校归一是,或两存之,或三存之,自释典入震旦以来,未曾有也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 丱角春明入塾年,丈人摩我道崭然。恍从魏晋纷纭后,为溯黄农浩渺前。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别大兴周丈之彦。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 多君媕雅数论心,文字缘同骨肉深。别有樽前挥涕语,英雄迟暮感黄金。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别王秋畹大令继兰,秋畹,济宁人。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 三十华年四牡騑,每谈宦辙壮怀飞。尊前第一倾心听,兕甲楼船海外归。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别直隶布政使同年托公。公名托浑布,蒙古人。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 五十一人皆好我,八公送别益情亲。他年卧听除书罢,冉冉修名独怆神。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别南丰刘君良驹、南海桂君文耀、河南丁君彦俦、云南戴君綗孙、长白奎君绶、闽黄君骧云、江君鸿升、枣强步君际桐。时己丑同年留京五十一人,匆匆难遍别,八君即握手一为别者也。吴虹生已见前。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 朝借一经覆以簦,暮还一经龛已灯。龙华相见再相谢,借经功德龙泉僧。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别龙泉寺僧唯一。唯一,施南人。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其四十</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 北方学者君第一,江左所闻君毕闻。土厚水深词气重,烦君他日定吾文。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别许印林孝廉瀚。印林,日照人。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其四十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 子云识字似相如,记得前年隔巷居。忙杀奚僮传拓本,一行翠墨一封书。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别吴子苾太守式芬。子苾,海丰人。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其四十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 夹袋搜罗海内空,人材毕竟恃宗工。笥河寂寂覃溪死,此席今时定属公。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别徐星伯前辈松。星伯,大兴人。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其四十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 联步朝天笑语馨,佩声耳畔尚泠泠。遥知下界觇乾象,此夕银潢少客星。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (别共事诸宗室。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其四十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 霜毫掷罢倚天寒,任作淋漓淡墨看。何敢自矜医国手,药方只贩古时丹。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (己丑殿试,大指祖王荆公上任宗皇帝书。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其四十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 眼前二万里风雷,飞出胸中不费才。枉破期门佽飞胆,至今骇道遇仙回。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (记己丑四月二十八日事。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其四十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 彤墀小立缀鹓鸾,金碧初阳当画看。一队佽飞争识我,健儿身手此文官。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其四十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 终贾华年气不平,官书许读兴纵横。荷衣便识西华路,至竟虫鱼了一生。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (嘉庆壬申岁,校书武英殿,是平生为校雠之学之始。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其四十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 万事源头必正名,非同综核汉公卿。时流不沮狂生议,侧立东华伫佩声。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (官内阁日,上书大学士,乞到阁看本。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其四十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 东华飞辩少年时,伐鼓撞钟海内知。牍尾但书臣向校,头衔不称杀其词。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (在国史馆日,上书总裁,论西北塞外部落原流,山川形势,订《一统志》之疏漏,初五千言,或曰:非所职也。乃上二千言。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其五十</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 千言只作卑之论,敢以虚怀测上公?若问汉朝诸配享,少牢乞祔孙叔通。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (在礼部,上书堂上官,论四司政体宜沿宜革者三千言。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其五十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 客星烂烂照天潢,许署头衔著作郎。翠墨未乾仙字蚀,云烟半榻掖门旁。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (官宗人府,奉旨充玉牒馆纂修官,予草创章程,未竟其事,改官去。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其五十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 齿如编贝汉东方,不学咿嚘况对扬。屋瓦自惊天自笑,丹毫圆折露华瀼。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (予每侍班引见,奏履历,同官或代予悚息。丁酉春,京察一等引见,蒙记名。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其五十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 半生中外小回翔,樗丑翻成恋太阳。挥手唐朝八司马,头衔老署退锋郎。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (选授楚中一司马矣,不就,供职祠曹如故。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其五十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 科以人重科益重,人以科传人可知。本朝七十九科矣,搜辑科名意在斯。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (八岁,得旧登科录读之,是搜辑二百年科名掌故之始。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其五十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 手校斜方百叶图,官书似此古今无。只今绝学真成绝,册府苍凉六幕孤。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (程大理同文修《会典》,其理藩院一门及青海西藏各图,属予校理,是为天地东西南北之学之始。大理殁,予撰《蒙古图志》竟不成。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其五十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 孔壁微茫坠绪穷,笙歌绛帐启宗风。至今守定东京本,两庑如何阙马融?</span><br><span style="font-size: 90%;"> (戊子岁,成《尚书序大义》一卷,《太誓答问》一卷,《尚书马氏家法》一卷。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其五十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 姬周史统太销沈,况复炎刘古学喑。崛起有人扶左氏,千秋功罪总刘歆。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (癸巳岁,成《左氏春秋服杜补义》一卷,其刘歆窜益左氏显然有迹者,为《左氏抉疣》一卷。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其五十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 张杜西京说外家,斯文吾述段金沙。导河积石归东海,一字源流奠万哗。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (年十有二,外王父金坛段先生授以许氏部目,是平生以经说字、以字说经之始。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其五十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 端门受命有云礽,一脉微言我敬承。宿草敢祧刘礼部,东南绝学在毗陵。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (年二十有八,始从武进刘申受受《公羊春秋》,近岁成《春秋决事比》六卷,刘先生卒十年矣。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其六十</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 华年心力九分殚,泪渍蟫鱼死不乾。此事千秋无我席,毅然一炬为归安。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (抱功令文二千篇见归安姚先生学塽,先生初奖惜之,忽正色曰:“我闻著墨不著笔,汝文笔墨兼用。”乃自烧功令文。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其六十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 轩后孤虚纵莫寻,汉官戊己两言深。著书不为丹铅误,中有风雷老将心。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (订裴骃《史记集解》之误,为《孤虚表》一卷,《古今用兵孤虚图说》一卷。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其六十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 古人制字鬼神泣,后人识字百忧集。我不畏鬼复不忧,灵文夜补秋灯碧。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (常恨许叔重见古文少,据商周彝器秘文,说其形义,补《说文》一百四十七字,戊辰四月书成。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其六十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 经有家法夙所重,诗无远诂独不用。我心即是四始心,泬寥再发姬公梦。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (为《诗非序》、《非毛》、《非郑》各一卷。予说《诗》,以涵泳经文为主,于古文、毛、今文三家,无所尊,无所废。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其六十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 熙朝仕版快茹征,五倍金元十倍明。扬扢千秋儒者事,汉官仪后一书成。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (年十四,始考古今官制,近成《汉官损益》上下二篇,《百王易从论》一篇,以竟髫年之志。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其六十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 文侯端冕听高歌,少作精严故不磨。诗渐凡庸人可想,侧身天地我蹉跎。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (诗编年,始嘉庆丙寅,终道光戊戌,勒成二十七卷。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其六十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 西京别火位非高,薄有遗闻琐且劳。只算粗谙镜背字,敢陈法物诂球刀。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (为《典客道古录》、《奉常道古录》各一卷。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其六十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 十仞书仓郁且深,为夸目录散黄金。吴回一怒知天意,无复龙威禹穴心。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (年十六,读《四库提要》,是平生为目录之学之始,壬午岁,不戒于火,所蒐罗七阁未收之书,烧者什八九。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其六十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 北游不至独石口,东游不至卢龙关。此记游耳非著作,马蹄蹀躞书生孱。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (东至永平境,北至宣化境,实未睹东北两边形势也,为《纪游》合一卷。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其六十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 吾祖平生好孟坚,丹黄郑重万珠圆。不才窃比刘公是,请肄班香再十年。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (为《汉书补注》不成,读《汉书》,随笔得四百事。先祖匏伯公,批校《汉书》,家藏凡六七通,又有手抄本。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其七十</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 麟经断烂炎刘始,幸有兰台聚秘文。解道何休逊班固,眼前同志只朱云。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (癸巳岁,成《西汉君臣称春秋之义考》一卷,助予整齐之者,同县朱孝廉以升。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其七十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 剔彼高山大川字,薄我玉箧金扃中。从此九州不光怪,羽陵夜色春熊熊。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (年十七,见《石》,是收石刻之始。撰《金石通考》五十四卷,分存、佚、未见三门,书未成,成《羽陵山金石墨本记》五卷。郭璞云:“羽陵,即羽陵也。”) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其七十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少年薄录睨千秋,过目云烟浩不收。一任汤汤沦泗水,九金万祀属成周。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (撰《羽陵之山典宝记》二卷。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其七十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 奇气一纵不可阖,此是借琐耗奇法。奇则耗矣琐未休,眼前胪列成五岳。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (为《镜苑》一卷,《瓦韵》一卷,辑官印九十方为《汉官拾遗》一卷,《泉文记》一卷。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其七十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 登乙科则亡姓氏,官七品则亡姓氏。夜奠三十九布衣,秋灯忽吐苍虹气。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (撰《布衣传》一卷,起康熙迄嘉庆,凡三十九人。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其七十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 不能古雅不幽灵,气体难跻作者庭。毁杀流传遗下女,自障纨扇过旗亭。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (年十九,始倚声填词,壬午岁勒为六卷,今颇悔存之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其七十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 文章合有老波澜,莫作鄱阳夹漈看。五十年中言定验,苍茫六合此微官。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (庚辰岁,为《西域置行省议》、《东南罢番舶议》两篇,有谋合刊之者。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其七十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 厚重虚怀见古风,车裀五度照门东。我焚文字公焚疏,补纪交情为纪公。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (壬辰夏,大旱,上求直言。大学士蒙古富公俊五度访之,予手陈当世急务八条,公读至汰冗滥一条,动色以为难行,馀颇欣赏。予不存于集中。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其七十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 狂禅辟尽礼天台,掉臂琉璃屏上回。不是瓶笙花影夕,鸠摩枉译此经来。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (丁酉九月二十三夜,不寐,闻茶沸声,披衣起,菊影在屏,忽证法华三昧。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其七十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 手扪千轴古琅玕,笃信男儿识字难。悔向侯王作宾客,廿篇鸿烈赠刘安。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (某布政欲撰吉金款识,属予为之。予为聚拓本,穿穴群经,极谈古籀形义,为书十二卷。俄,布政书来,请绝交,书藏何子贞家。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其八十</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 夜思师友泪滂沱,光影犹存急网罗。言行较详官阀略,报恩如此疚心多。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (近撰《平生师友小记》百六十一则。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其八十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 历劫如何报佛恩,尘尘文字以为门。遥知法会灵山在,八部天龙礼我言。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (佛书入震旦以后,校雠者稀,乃为《龙藏考证》七卷;又以《妙法莲华经》为北凉宫中所乱,乃重定目次,分本迹二部,删七品,存廿一品,丁酉春勒成。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其八十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 龙树灵根派别三,家家楖栗不能担。我书唤作三桠记,六祖天台共一龛。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (近日述天台家言,为《三普销文记》三卷,又撰成《龙树三桠记》。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其八十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 只筹一缆十夫多,细算千艘渡此河。我亦曾糜太仓粟,夜闻邪许泪滂沱!</span><br><span style="font-size: 90%;"> (五月十二日抵淮浦作。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其八十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 白面儒冠已问津,生涯只羡五侯宾。萧萧黄叶空村畔,可有拥书闭户人? </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其八十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 津梁条约遍南东,谁遣藏春深坞逢?不枉人呼莲幕客,碧纱幮护阿芙蓉。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (阿,读如人痾之痾,出《续本草》。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其八十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 鬼灯队队散秋萤,落魄参军泪眼荧。何不专城花县去?春眠寒食未曾醒。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其八十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 故人横海拜将军,侧立南天未蒇勋。我有阴符三百字,蜡丸难寄惜雄文。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其八十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 河干劳问又江干,恩怨他时邸报看。怪道乌台牙放早,几人怒马出长安? </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其八十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 学羿居然有羿风,千秋何可议逢蒙?绝怜羿道无消息,第一亲弯射羿弓。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其九十</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 过百由旬烟水长,释迦老子怨津梁。声闻闭眼三千劫,悔慕人天大法王。 </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其九十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 北俊南孊气不同,少能炙毂老能聪。可知销尽劳生骨,即在方言两卷中。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (凡驺卒,谓予燕人也,凡舟子,谓予吴人也,其有聚而轇轕者,则两为之舌人以通之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其九十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 不容水部赋清愁,新拥牙旗拜列侯。我替梅花深颂祷,明年何逊守扬州。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (同年何亦民俊,时以知府衔驻黄河。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其九十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 金銮并砚走龙蛇,无分同探阆苑花。十一年来春梦冷,南游且吃玉川茶。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (同年卢心农元良,时知甘泉。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其九十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 黄金脱手赠椎埋,屠狗无悰百计乖。侥幸故人仍满眼,猖狂乞食过江淮。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (过江淮间不困厄,何亦民、卢心农两君力也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其九十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 大宙东南久寂寥,甄陀罗出一枝箫。箫声容与渡淮去,淮上魂须七日招。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (袁浦席上,有限韵赋诗者,得箫字,敬赋三首。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其九十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少年击剑更吹箫,剑气箫心一例消。谁分苍凉归棹后,万千哀乐集今朝。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其九十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 天花拂袂著难销,始愧声闻力未超。青史他年烦点染,定公四纪遇灵箫。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其九十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 一言恩重降云霄,尘劫成尘感不销。未免初禅怯花影,梦回持偈谢灵箫。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (翌晨报谢一首。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其九十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 能令公愠公复喜,扬州女儿名小云。初弦相见上弦别,不曾题满杏黄裙。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (友人访小云于杭州,三至不得见,愠矣。箴之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 坐我三熏三沐之,悬崖撒手别卿时。不留后约将人误,笑指河阳镜里丝。 </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百零一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 美人才调信纵横,我亦当筳拜盛名。一笑劝君输一著,非将此骨媚公卿。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百零二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 网罗文献吾倦矣,选色谈空结习存。江淮狂生知我者,绿笺百字铭其言。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (读某人与友人书,即书其后。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百零三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 梨园爨本募谁修,亦是风花一代愁。我替尊前深惋惜,文人珠玉女儿喉。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (元人百种,临川四种,悉遭伶师窜改,昆曲俚鄙极矣,酒座中有徵歌者,予辄挠阻。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百零四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 河汾房杜有人疑,名位千秋处士卑。一事平生无齮龁,但开风气不为师。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (予平生不蓄门弟子。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百零五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 生还重喜酹金焦,江上骚魂亦可招。隔岸故人如未死,清樽读曲是明朝。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百零六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 西来白浪打旌旗,万舶安危总未知。寄语瞿塘滩上贾,收帆好趁顺风时。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百零七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少年揽辔澄清意,倦矣应怜缩手时。今日不挥闲涕泪,渡江只怨别蛾眉。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百零八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 六月十五别甘泉,是夕丹徒风打船。风定月出半江白,江上女郎眠未眠? </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百零九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 四海流传百轴刊,皤皤国老尚神完。谈经忘却三公贵,只作先秦伏胜看。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (重见予告大学士阮公于扬州。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 蜀冈一老抱哀弦,阅尽词场意惘然。绝似琵琶天宝后,江南重遇李龟年。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (重晤秦敦夫编修恩复。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百一十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 家公旧治我曾游,只晓梅村与凤洲。收拾遗闻浩无涘,东南一部小阳秋。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (太仓邵子显辑《太仓先哲丛书》八帙,起南宋,迄乾隆中,使予序之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百一十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 七里虹桥腐草腥,歌钟词赋两漂零。不随天市为消长,文字光芒聚德星。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (时上元兰君、太仓邵君,为扬州广文,魏默深舍人、陈静庵博士侨扬州,又晤秦玉笙、谢梦渔、刘楚桢、刘孟瞻四孝廉,杨季子都尉。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百一十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 公子有德宜置诸,有德公子毋忘诸。我方乞籴忽诵此,箴铭磊落肝脾虚。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百一十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 诗人瓶水与谟觞,郁怒清深两擅场。如此高材胜高第,头衔追赠薄三唐。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (郁怒横逸,舒铁云瓶水斋之诗也;清深渊雅,彭甘亭小谟觞馆之诗也。两君死皆一纪矣。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百一十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 荷衣说艺斗心兵,前辈须眉照座清。收拾遗闻归一派,百年终恃小门生。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (少时所交多苍老,于乾隆庚辰榜过从最亲厚,次则嘉庆己未,多谈艺之士。两科皆大兴朱文正为总裁官。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百一十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 中年才子耽丝竹,俭岁高人厌薜萝。两种情怀俱可谅,阳秋贬笔未宜多。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百一十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 姬姜古妆不如市,赵女轻盈蹑锐屣。侯王宗庙求元妃,徽音岂在纤厥趾?</span><br><span style="font-size: 90%;"> (偶感。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百一十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 麟趾袅蹄式可寻,何须番舶献其琛?汉家平准书难续,且仿齐梁铸饼金。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (近世行用番钱,以为携挟便也,不知中国自有饼金,见《南史·褚彦回传》,又见韩偓诗。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百一十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 作赋曾闻纸贵夸,谁令此纸遍京华?不行官钞行私钞,名目何人饷史家? </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 促柱危弦太觉孤,琴边倦眼眄平芜。香兰自判前因误,生不当门也被锄。 </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百二十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 荒青无缝种交加,月费牛溲定几车?只是场师消遣法,不求秋实不看花。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (所僦寓有治圃者,戏赠。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百二十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 六朝古黛梦中横,无福秦淮放棹行。想见钟山两才子,词锋落月互纵横。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (欲如江宁,不果,亦不得马湘帆户部、冯晋渔比部两同年消息。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百二十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 不论盐铁不筹河,独倚东南涕泪多。国赋三升民一斗,屠牛那不胜栽禾? </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百二十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 残客津梁握手欷,多君郑重问乌衣。故家自怨风流歇,肯骂无情燕子飞。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (重晤段君果行、沈君锡东于逆旅,执手言怀。两君,家大人旧宾客也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其一百二十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:red;"> 九州生气恃风雷,万马齐喑究可哀。我劝天公重抖擞,不拘一格降人才。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (过镇江,见赛玉皇及风神雷神者,祷词万数。道士乞撰青词。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;"> 其一百二十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 不容儿辈妄谈兵,镇物何妨一矫情。别有狂言谢时望,东山妓即是苍生。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百二十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 汉代神仙玉作堂,六朝文苑李男香。过江子弟倾风采,放学归来祀卫郎。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百二十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 黄河女直徙南东,我道神功胜禹功。安用迂儒谈故道,犁然天地划民风。 </span><br><span style="font-size: 90%;">(渡黄河而南,天异色,地异气,民异情。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百二十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 陶潜诗喜说荆轲,想见停云发浩歌。吟到恩雠心事涌,江湖侠骨恐无多。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (舟中读陶潜,诗三首。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 陶潜酷似卧龙豪,万古浔阳松菊高。莫信诗人竟平淡,二分梁甫一分骚。 </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百三十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 陶潜磊落性情温,冥报因他一饭恩。颇觉少陵诗吻薄,但言朝叩富儿门。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百三十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 江左晨星一炬存,鱼龙光怪百千吞。迢迢望气中原夜,又有湛卢剑倚门。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (江阴见李申耆丈、蒋丹棱茂才。丹棱,申耆之门人也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百三十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 过江籍甚颜光禄,又作山中老树看。赖是元龙楼百尺,雄谈夜半斗牛寒。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (陈登之别驾座上,重晤盛午洲光禄。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百三十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 五十一人忽少三,我闻陨涕江之南。箧中都有旧墨迹,从此袭以玫瑰函。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (闻都中狄广宣侍御、苏宾嵎吏部、夏一卿吏部三同年忽然同逝。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百三十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 偶赋淩云偶倦飞,偶然闲慕遂初衣。偶逢锦瑟佳人问,便说寻春为汝归。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百三十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 万卷书生飒爽来,梦中喜极故人回。湖山旷劫三吴地,何日重生此霸才?</span><br><span style="font-size: 90%;"> (梦顾千里有作。忆己丑岁与君书,订五年相见,君报书云:“敢不忍死以待。”予竟爽约。君以甲午春死矣。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百三十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 故人有子尚饘粥,抱君等身大著作。刘向而后此大宗,岂同陈晁竞目录。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (千里著《思过斋笔记》,校定六籍、百家,諟其文字,且生陈、晁后七百载,目录方驾陈晁,亦足豪矣。嗣君守父书,京师传闻误也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百三十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 今日闲愁为洞庭,茶花凝想吐芳馨。山人生死无消息,梦断查湾一角青。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (拟寻洞庭山旧游,不果,亦不得叶山人昶消息。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百三十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 玉立长身宋广文,长州重到忽思君。遥怜屈贾英灵地,朴学奇才张一军。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (奉怀宋于庭丈作。于庭投老得楚南一令,“奇才朴学”,二十年前目君语,今无以易也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 太湖七十溇为墟,三泖圆斜各有初。耻与蛟龙竟升斗,一编聊献郏侨书。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (陈吴中水利策于同年裕鲁山布政。郏侨,郏亶之子,南宋人,父子皆著三吴水利书。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百四十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 铁师讲经门径仄,铁师念佛颇得力。似师毕竟胜狂禅,师今迟我莲花国。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (江铁君沅是予学佛第一导师,先予归一年逝矣。千劫无以酬德,祝其疾生净土。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百四十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少年哀艳杂雄奇,暮气颓唐不自知。哭过支硎山下路,重抄梅冶一奁诗。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (舅氏段右白,葬支硎山,平生诗晚年自涂乙尽。予尚抱其《梅冶轩集》一卷。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百四十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 温良阿者泪涟涟,能说吾家六十年。见面恍疑悲母在,报恩祝乳后昆贤。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (金媪者,尝保抱予者也。重见于吴中,年八十有七。阿者,出《礼记·内则》,今本误为可者。悲母,出《本生心地观经》。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百四十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 天教梼杌降家门,骨肉荆榛不可论。赖是本支调护力,若敖不馁怙深恩。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (到秀水县重见七叔父作。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百四十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 径山一疏吼寰中,野烧苍凉吊达公。何处复求龙象力,金光明照浙西东。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (明紫柏大师刻《大藏》,版在径山,康熙中,由径山迁嘉兴之楞严寺。今什不存四矣。求天台宗各书印本,亦无所得。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百四十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 有明像法披猖后,荷担如来两尊宿。龙树马鸣齐现身,我闻大地狮子吼。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (拜紫柏、藕益两大师像。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百四十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 道场馣馤雨花天,长水宗风在目前。一任拣机参活句,莫将文字换狂禅。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (示楞严讲主逸云。讲主新刻明人《楞严宗通》一书,故云。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百四十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 一脉灵长四叶貂,谈经门祚郁岧峣。儒林几见传苗裔?此福高邮冠本朝。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (访嘉兴太守王子仁。子仁,文肃公曾孙,石臞孙,吾师文简公子。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百四十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 只将愧汗湿莱衣,悔极堂堂岁月违。世事沧桑心事定,此生一跌莫全非。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (于七月初九日到杭州,家大人时年七十有三,倚门望久矣。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 里门风俗尚敦庞,年少争为齿德降。桑梓温恭名教始,天涯何处不家江?</span><br><span style="font-size: 90%;"> (家大人扶杖出游,里少年皆起立。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百五十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 小别湖山劫外天,生还如证第三禅。台宗悟后无来去,人道苍茫十四年。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百五十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 浙东虽秀太清孱,北地雄奇或犷顽。踏遍中华窥两戒,无双毕竟是家山。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百五十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 亲朋岁月各萧闲,情话缠绵礼数删。洗尽东华尘土否?一秋十日九湖山。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百五十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 高秋那得吴虹生,乘轺西子湖边行。一丘一壑我前导,重话京华送我情。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (时已知浙中两使者消息,非吴虹生也。祝其他日使车莅止耳。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百五十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 除却虹生忆黄子,曝衣忽见黄罗衫。文章风谊细评度,岭南何减江之南?</span><br><span style="font-size: 90%;"> (谓蓉石比部。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百五十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 家住钱塘四百春,匪将门阀傲江滨。一州典故闲徵遍,撰杖观涛得几人?</span><br><span style="font-size: 90%;"> (八月十八日侍家大人观潮。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百五十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 问我清游何日最,木樨风外等秋潮。忽有故人心上过,乃是虹生与子潇。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (吴虹生及固始蒋子潇孝廉也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百五十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 灵鹫高华夜吐云,山凹指点旧家坟。千秋名教吾谁愧?愧读羲之誓墓文。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (表弟吴鹫云,先世丙舍在灵鹫下,绘图乞一诗,时予不至先慈殡宫十四年矣。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百五十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 乡国论文集古欢,幽人三五薜萝看。从知阆苑桃花色,不及溪松耐岁寒。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (晤曹葛民籀、徐问蘧楙、王雅台熊吉、陈觉庵春晓诸君。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 眼前石屋著书象,三世十方齐现身。各搦著书一枝笔,各有洞天石屋春。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (葛民以画象乞题,为说假观偈。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百六十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 如何从假入空法,君亦莫问我莫答。若有自性互不成,互不成者谁佛刹。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (为西湖僧讲《华严》一品竟,又说此偈。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百六十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 振绮堂中万轴书,乾嘉九野有谁如。季方玉粹元方死,握手城东问蠹鱼。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (汪小米舍人死矣,见其哲弟又村员外。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百六十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 与吾同祖砚北者,仁愿如兄壮岁亡。从此与谁谈古处,马婆巷外立斜阳。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (吊从兄竹楼。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百六十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 醰醰诸老惬瞻衣,父齿随行亦未稀。各有清名闻海内,春来各自典朝衣。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (时乡先辈在籍,科目、年齿与家大人颉颃者五人:姚亮甫、陈坚木两侍郎,张云巢鹾使,张静轩、胡书农两学士。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百六十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 我言送客非佛事,师言不送非佛智。双照送是不送是,金光大地乔松寺。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (重见慈风法师于乔松庵。叩以台宗疑义,聋不答。送予至山门,予辞,师正色曰:是佛法。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百六十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 震旦狂禅沸不支,一灯慧命续如丝。灵山未歇宗风歇,已过庞家日眚时。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (钱△庵居士死矣,得其晚年所著《宗泛》二卷。)(按:△,作者原注如此。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百六十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 曩向真州订古文,飞龙滂熹折纷纭。经生家法从来异,拓本模糊且饷君。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (在京师,阮芸台师属为齐侯中垒二壶释文。兹吾师觅六舟僧手拓精本,分寄徐问蘧,属别释一通。因柬问蘧。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百六十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 闭门三日了何事,题图祝寿谀人诗。双文单笔记序偈,笔秃幸趁酒热时。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百六十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 磨之道义拯之难,赏我出处好我书。史公副墨问谁氏,屈指首寄虬髯吴。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (欲以全集一分寄虹生,未写竟。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少年哀乐过于人,歌泣无端字字真。既壮周旋杂痴黠,童心来复梦中身。 </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百七十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 猰貐猰貐厉牙齿,求覆我祖十世祀。我请于帝诅于鬼,亚驼巫阳莅鸡豕。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百七十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 书梦亚驼告有意,明年三月猰貐死。大神羹枭殄枭子,焚香敬慰少昊氏。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百七十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 碧涧重来荐一毛,杉楠喜比往时高。故人地下仍相护,驱逐狐狸赖尔曹。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (吊朱大发、洪士华。二人为先祖守茔者也。先母殡宫在先祖侧,地名花园埂也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百七十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 志乘英灵琐屑求,岂其落笔定阳秋。百年子姓殷勤意,忍说挑镫为应酬。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (乞留墨数行为异日相思之资者,填委牖户。唯撰次先世事行,属为家传、墓表,则详审为之,多存稿者。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百七十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 琼林何不积缗钱,物自低昂人自便。我与徐公筹到此,朱提山竭亦无权。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (近日银贵,有司苦之,古人粟红贯朽,是公库不必接纳镪也。予持论如此。徐铁孙大令荣论与予合。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百七十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 俎脍飞沈竹肉喧,侍郎十日敞清樽。东南不可无斯乐,儒笔亲题第四园。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (过严小农侍郎富春山馆,觞咏旬日。其地为明金尚书别墅,杭人犹称金衙庄。予品题天下名园,金衙庄居第四。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百七十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 藏书藏帖两高人,目录流传四十年。师友凋徂心力倦,羽陵一记亦荆榛。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (吊赵晋斋魏、何梦华元锡两处士。两君为予諟正《金石墨本纪》者也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百七十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 儿谈梵夹婢谈兵,消息都防父老惊。赖是摇鞭吟好句,流传乡里只诗名。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (到家之日,早有传诵予出都留别诗者,时有“诗先人到”之谣。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百七十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 吴郎与我不相识,我识吴郎拂画看。此外若容添一语,含元殿里觅长安。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (从妹粤生与予昔别时才髫龄,今已寡矣。妹婿吴郎,予固未尝识面也。粤生以其遗像乞题,因说是偈。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 科名掌故百年知,海岛畴人奉大师。如此奇才终一令,蠹鱼零落我归时。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (吊黎见山同年应南。见山顺德人,官平阳令,卒于杭州。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百八十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 惠逆同门复同薮,谋臧不臧视朋友。我兹怦然谋乃心,君已砉然脱诸口。 </span><br><span style="font-size: 90%;">(陈硕甫秀才奂,为予规画北行事,明白犀利,足徵良友之爱。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百八十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 秋风张翰计蹉跎,红豆年年掷逝波。误我归期知几许,蟾圆十一度无多。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (以下十有六首,杭州有所追悼而作。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百八十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 拊心消息过江淮,红泪淋浪避客揩。千古知言汉武帝,人难再得始为佳。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百八十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 小楼青对凤凰山,山影低徊黛影间。今日当窗一奁镜,空王来证鬓丝斑。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百八十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 娇小温柔播六亲,兰姨琼姊各沾巾。九泉肯受狂生誉,艺是针神貌洛神。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百八十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 阿娘重见话遗徽,病骨前秋盼我归。欲寄无因今补赠,汗巾钞袋枕头衣。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百八十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 云英未嫁损华年,心绪曾凭阿母传。偿得三生幽怨否,许侬亲对玉棺眠。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百八十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 杭州风俗闹兰盆,绿蜡金炉梵唱繁。我说天台三字偈,胜娘膜拜礼沙门。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百八十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 残绒堆积绣窗闲,慧婢商量赠指环。但乞崔徽遗像去,重摹一帧供秋山。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 昔年诗卷驻精魂,强续狂游拭涕痕。拉得藕花衫子婢,篮舆仍出涌金门。 </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其一百九十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 蟠夔小印镂珊瑚,小字高华出汉书。原是狂生漫题赠,六朝碑例合镌无。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百九十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 花神祠与水仙祠,欲订源流愧未知。但向西泠添石刻,骈文撰出女郎碑。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百九十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 小婢口齿蛮复蛮,秋衫红泪潸复潸。眉痕约略弯复弯,婢如夫人难复难。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百九十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 女儿魂魄完复完,湖山秀气还复还。炉香瓶卉残复残,他生重见艰复艰。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百九十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 天将何福予蛾眉,生死湖山全盛时。冰雪无痕灵气杳,女仙不赋降坛诗。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百九十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 一十三度溪花红,一百八下西溪钟。卿家沧桑卿命短,渠侬不关关我侬。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百九十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 一百八下西溪钟,一十三度溪花红。是恩是怨无性相,冥祥记里魂朦胧。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百九十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 草创江东署羽陵,异书奇石小崚嶒。十年松竹谁留守,南渡飞扬是中兴。 </span><br><span style="font-size: 90%;">(复墅。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其一百九十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 野冬修竹欲连天,苦费西邻买笋钱。此是商鞅垦土令,不同凿空误开边。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (拓墅。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 灵箫合贮此灵山,意思精微窈窕间。丘壑无双人地称,我无拙笔到眉弯。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (祈墅。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百零一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 此是春秋据乱作,升平太平视松竹。何以功成文致之?携箫飞上羽陵阁。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (又祈墅) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百零二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 料理空山颇费才,文心兼似画家来。矮茶密致高松独,记取先生亲手栽。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百零三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 君家先茔邓尉侧,佳木生之杂绀碧。不看人间顷刻花,他年管领风云色。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (从西邻徐屏山乞树栽,屏山允至邓尉求之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百零四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 可惜天南无此花,腰身略似海塘斜。难忘槐市街南宅,小疏群芳稿一车。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (忆京师鸾枝花) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百零五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 可惜天南无此花,丽情还比牡丹奢。难忘西掖归来早,赠与妆台满镜霞。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (忆京师芍药) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百零六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 不是南天无此花,北肥南瘦二分差。愿移北地燕支社,来问南朝油壁车。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (忆海棠) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百零七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 弱冠寻方数岁华,玲珑万玉嫭交加。难忘细雨红泥寺,湿透春裘倚此花。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (忆丁香) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百零八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 女墙百雉乱红酣,遗爱真同召伯甘。记得花阴文宴屡,十年春梦寺门南。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (忆风宜门外花之寺董文恭公手植之海棠一首) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百零九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 空山徙倚倦游身,梦见城西阆苑春。一骑传笺朱邸晚,临风递与缟衣人。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (忆宣武门内太平湖之丁香花一首) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 缱绻依人慧有馀,长安俊物最推渠。故侯门第歌钟歇,犹办晨餐二寸鱼。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (忆北方狮子猫) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百一十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 万绿无人嘒一蝉,三层阁子俯秋烟。安排写集三千卷,料理看山五十年。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (欲写全集清本数十分,分贮友朋家。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百一十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 海西别墅吾息壤,羽陵三重拾级上。明年俯看千树梅,飘飖亦是天际想。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百一十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 此阁宜供天人师,檀香三尺博士为。阮公施香孰施字?徐公字似萧梁碑。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (造佛像之匠谓之博士,出《摩利支天经》。予供天台智者大师檀香像,徐问蘧为予书扁曰:观不思议境。书楹联曰:智周万物而无所思,言满天下而未尝议。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百一十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 男儿解读韩愈诗,女儿好读姜夔词。一家倘许圆鸥梦,昼课男儿夜女儿。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (时眷属尚留滞北方。近人郭频伽画《鸥梦圆图》,予亦仿之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百一十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 倘容我老半锄边,不要公卿寄奉钱。一事避君君匿笑:刘郎才气亦求田。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (俭岁,有鬻田六亩者,予愿得之,友人来问此事。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百一十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 瑰癖消审结习虚,一篇典宝古文无。金灯出土苔花碧,又照徐陵读汉书。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (沪上徐文台得汉宫雁足灯,以拓本见寄,乞一诗,是时予收藏古吉金星散,见于《羽陵典宝记》者,百存一二。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百一十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 回肠荡气感精灵,座客苍凉半酒醒。自别吴郎高咏减,珊瑚击碎有谁听?</span><br><span style="font-size: 90%;"> (曩在虹生座上,酒半,咏宋人词,呜呜然,虹生赏之,以为善于顿挫也。近日中酒,即不能高咏矣。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百一十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 随身百轴字平安,身世无如屠钓宽。耻学赵家臣宰例,归来香火乞祠官。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百一十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 何肉周妻业并深,台宗古辙幸窥寻。偷闲颇异凡夫法,流水池塘一观心。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 皇初任土乃作贡,卅七亩山可材众。媪神笑予无贫法,丹徒陆生言可用。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (吾友陆君献,著种树书,大旨言天下之大利必任土,“货殖”乃“货植”也,有土十亩,即无贫法,昔年曾序之。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百二十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 西墙枯树态纵横,奇古全凭一一撑。烈士暮年宜学道,江关词赋笑兰成。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (羽陵之西,有枯枣一株,不忍斧去。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百二十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 秋光明媚似春光,重九尊前草树香。可记前年宝藏寺,西山暮雨怨吴郎。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (丁酉重九,与徐星伯前辈、吴虹生同年,连骑游西山宝藏寺,归鞍骤雨。重九前三夕作此诗,阁笔而雨。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百二十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 似笑山人不到家,争将晚节尽情夸。三秋不陨芙蓉𢎘,九月犹开窅窳花。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (𢎘,徐锴音乎感切。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百二十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 莱菔生儿荠有孙,离批秋霰委黄昏。青松心事成无赖,只阅前山野烧痕。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百二十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 银烛秋堂独听心,隔帘谁报雨沉沉。明朝不许沿溪赏,已没溪桥一尺深。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百二十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 空观假观第一观,佛言世谛不可乱。人生宛有去来今,卧听檐花落秋半。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百二十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 剩水残山意度深,平生几緉屐难寻。栽花郑重看花约,此是刘郎迟暮心。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百二十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 复墅拓墅祈墅了,吾将北矣乃图南。无妻怕学林埔独,有子肯为王霸惭。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (料理别墅稍露崖略,将自往北方迎眷属归以实之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百二十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 从今誓学六朝书,不肄山阴肄隐居。万古焦山一痕石,飞升有数此权舆。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (泾县包慎伯赠予《瘗鹤铭》。九月十一日,坐雨于羽陵山馆,漫题其后。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 二王只合为奴仆,何况唐碑八百通。欲与此铭分浩逸,北朝差许郑文公。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (再跋旧拓《瘗鹤铭》。谓北魏兖州刺史郑羲碑,郑道昭书。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百三十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 九流触手绪纵横,极动当筵炳烛情。若使鲁戈真在手,斜阳只乞照书城。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百三十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 诗谶吾生信有之,预怜夜雨闭门时。三更忽轸哀鸿思,九月无襦淮水湄。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (出都时,有空山夜雨之句,今果应。今秋自淮以南,千里苦雨。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百三十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 燕兰识字尚聪明,难遣当筵迟暮情。且莫空山听雨去,有人花底祝长生。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百三十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 连宵灯火宴秋堂,绝色秋花各断肠。又被北山猿鹤笑,五更浓挂一帆霜。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (于九月十五日晨发矣。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百三十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 美人信有错刀投,不负张衡咏四愁。爇罢心香屡回顾,古时明月照杭州。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百三十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 阻风无酒倍消魂,况是残秋岸柳髡。赖有阿咸情话好,一帆冷雨过娄门。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (从子剑塘送我于苏州。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百三十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 杭州梅舌酸复甜,有笋名曰虎爪尖。芼以苏州小橄榄,可敌北方冬菘腌。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (杭人捣梅子杂姜桂糁之,名曰梅舌儿。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百三十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 拟策孤筇避冶游,上方一塔俯清秋。太湖夜照山灵影,顽福甘心让虎丘。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (上方山在太湖南。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百三十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 阿咸从我十日游,遇管城子于虎丘。有笔可橐不可投,簪笔致身公与侯。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (剑塘买笔筒,乞铭之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 濯罢鲛绡镜槛凉,无端重试午时妆。新诗急记消魂事,分与胭脂一掬汤。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (重过扬州有纪。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百四十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少年尊隐有高文,猿鹤真堪张一军。难向史家搜比例,商量出处到红裙。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百四十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 谁肯甘心薄幸名,南舣北驾怨三生。劳人只有空王谅,那向如花辨得明。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百四十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 怕听花间惜别词,伪留片语订来期。秦邮驿近江潮远,是剔银灯诅我时。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百四十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 停帆预卜酒杯深,十日无须逆旅金。莫怨津梁为客久,天涯有弟话秋心。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (从弟景姚,以丹阳丞驻南河。予到浦,馆其廨中。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百四十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 豆蔻芳温启瓠犀,伤心前度语重题。牡丹绝色三春暖,岂是梅花处士妻。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (己亥九月二十五日,重到袁浦,十月六日渡河去,留浦十日,大抵醉梦时多醒时少也,统名之曰《寱词》。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百四十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 对人才调若飞仙,词令聪华四座传。撑住东南金粉气,未须料理五湖船。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (此二首,谢之也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百四十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 鹤背天风堕片言,能苏万古落花魂。征衫不渍寻常泪,此是平生未报恩。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百四十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 小语精微沥耳圆,况聆珠玉泻如泉。一番心上温黁过,明镜明朝定少年。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百四十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 何须宴罢始留髡,绛蜡床前款一尊。姊妹隔花催送客,尚拈罗带不开门。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 去时栀子压犀簪,次第寒花掐到今。谁分江湖摇落后,小屏红烛话冬心。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (是夕立冬。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百五十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 盘堆霜实擘庭榴,红似相思绿似愁。今夕灵飞何甲子,上清斋设记心头。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百五十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 风云材略已消磨,甘隶妆台伺眼波。为恐刘郎英气尽,卷帘梳洗望黄河。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百五十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 玉树坚牢不病身,耻为娇喘与轻颦。天花岂用铃幡护,活色生香五百春。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百五十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 眉痕英绝语谡谡,指挥小婢带韬略。幸汝生逢清晏时,不然剑底桃花落。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百五十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 凤泊鸾飘别有愁,三生花草梦苏州。儿家门巷斜阳改,输与船娘住虎丘。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百五十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 一自天钟第一流,年来花草冷苏州。儿家心绪无人见,他日埋香要虎丘。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百五十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 难凭肉眼测天人,恐是优昙示现身。故遣相逢当五浊,不然谁信上仙沦。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百五十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 云英化水景光新,略似骖鸾缥缈身。一队画师齐敛手,只容心里贮秾春。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百五十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 酾江作醅亦不醉,倾河解渴亦不醒。我侬醉醒自有例,肯向渠侬侧耳听。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 收拾风花倜荡诗,淩晨端坐一凝思。勉求玉体长生诀,留报金闺国士知。 </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百六十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 绝色呼他心未安,品题天女本来难。梅魂菊影商量遍,忍作人间花草看。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百六十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 臣朔家原有细君,司香燕姞略知文。无须问我山中事,肯向花间领右君。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百六十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 道蕴谈锋不落诠,耳根何福受清圆。自知语乏烟霞气,枉负才名三十年。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百六十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 喜汝文无一笔平,坠侬五里雾中行。悲欢离合本如此,错怨蛾眉解用兵。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百六十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 美人才地太玲珑,我亦阴符满腹中。今日帘旌秋缥缈,长天飞去一征鸿。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百六十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 青鸟衔来双鲤鱼,自缄红泪请回车。六朝文体闲徵遍,那有萧娘谢罪书。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百六十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 电笑何妨再一回,忽逢玉女谏书来。东王万八千骁尽,为报投壶乏箭才。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百六十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 万一天填恨海平,羽陵安稳贮云英。仙山楼阁寻常事,兜率甘迟十劫生。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百六十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 美人捭阖计频仍,我佩阴符亦可凭。绾就同心坚涘汝,羽陵山下是西陵。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 身世闲商酒半醺,美人胸有北山文。平交百辈悠悠口,揖罢还期将相勋。 </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百七十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 金釭花烬月如烟,空损秋闺一夜眠。报道妆成来送我,避卿先上木兰船。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (《寱词》止于此。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百七十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 未济终焉心缥缈,百事翻从阙陷好。吟道夕阳山外山,古今谁免馀情绕。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (渔沟道中题壁一首。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百七十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 欲求缥缈反幽深,悔杀前翻拂袖心。难学冥鸿不回首,长天飞过又遗音。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (渔沟道中奉寄一首。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百七十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 明知此浦定重过,其奈尊前百感何。亦是今生未曾有,满襟清泪渡黄河。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (众兴道中再奉寄一首。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百七十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 绝业名山幸早成,更何方法遣今生。从兹礼佛烧香罢,整顿全神注定卿。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百七十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少年虽亦薄汤武,不薄秦皇与武皇。设想英雄垂暮日,温柔不住住何乡。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百七十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 客心今雨昵旧雨,江痕早潮收暮潮。新欢且问黄婆渡,影事休提白傅桥。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (以上顺河集中题壁三首。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百七十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 阅历天花悟后身,为谁出定亦前因。一灯古店斋心坐,不似云屏梦里人。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (顺河道中再奉寄一首,仍敬谢之,从此不复为此人有诗矣。寄此诗是十月十日也。越两月,自北回,重到袁浦,问讯其人,已归苏州闭门谢客矣。其出处心迹亦有不可测者。附记于此。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百七十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 此身已坐在山泉,捐滴无由补大川。急报东方两星使,灵山吐溜为粮船。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (时东河总督檄问泉源之可以济运者,吾友汪孟慈户部董其事,铜山县北五十里曰柳泉,泉涌出,滕县西南百里曰大泉,泉悬出,吾所目见也。诗记孟慈,并寄徐镜溪工部。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 昭代恩光日月高,丞彝十器比球刀。吉金打本千行在,敬拓斯文冠所遭。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (谒至圣庙,瞻仰纯庙所颁祭器十事,得拓本以归。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百八十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少年无福过阙里,中年著书复求仕。仕幸不成书幸成,乃敢斋祓告孔子。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (曩至兖州,不至曲阜。岁癸未,《五经大义终始论》成;壬辰,《群经写官答问》成;癸巳,《六经正名论》成,《古史钩沉论》又成,乃慨然曰:可以如曲阜谒孔林矣。今年冬,乃谒林。斋于南沙河,又斋于梁家店。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百八十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少为贱士抱弗宣,状为祠曹默益坚。议则不敢腰膝在,庑下一揖中夷然。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (两庑从祀儒者,有拜,有弗拜,亦有强予一揖不可者。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百八十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 曩将奄宅证淹中,肃肃微言謦欬逢。肯拓同文门畔石,古心突过汉朝松。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百八十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 江左吟坛百辈狂,谁知阙里是词场。我从宅壁低徊听,丝竹千秋尚绕梁。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (时曲阜令王君大淮,其弟大堉,其子鸿,皆工诗。孔氏则有孔绣山宪彝,宪彝弟宪庚,孔氏之甥郑宪铨,皆诗人也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百八十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 嘉庆文风在目前,记同京兆鹿鸣筵。白头相见冬山路,谁惜荷衣两少年。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (酬曲阜令王海门。海门,吾庚午同年也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百八十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 少年奇气称才华,登岱还浮八月搓。我过东方亦无负,清尊三宿孔融家。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (馆于孔经阁宪庚家,题《经阁官海图》。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百八十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 子云壮岁雕虫感,掷向洪流付太虚。从此不挥闲翰墨,男儿当注壁中书。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (经阁投诗江中,作《云水诗瓢图》。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百八十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 倘作家书寄哲儿,淮阴重话七年情。门前报有关山客,来听西斋夜雨声。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (时经阁兄绣山方游京师。《淮阴鸿爪图》,绣山、经阁所合作也。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百八十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 家有淩云百尺条,风烟陪护渐岧峣。生儿只识秦碑字,脆弱芝兰笑六朝。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (《海门种松图》。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 盗诗补诗还祭诗,子梅诗史何恢奇。鄙人劝君割荣者,努力删诗壮盛时。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (王子梅鸿《祭诗图》。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其二百九十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 诗格摹唐字有棱,梅花官阁夜锼冰。一门鼎盛亲风雅,不似苍茫杜少陵。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (王秋垞大堉《苍茫独立图》。) 其二百九十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 八岁梦到矍相国,今日五君来做主。我欲射侯陈礼容,可惜行装无白羽。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (王海门及弟秋垞、嗣君子梅、孔经阁、郑子斌五君,饯之于矍相圃。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百九十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 忽向东山感岁华,恍如庾岭对横斜。敢参黄面瞿昙句,此是森森阙里花。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (时才十月,忽开蜡梅一枝,经阁折以伴行。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百九十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 前车辙浅后车缩,两车勒马让先跃。何况东阳绛灌年,贾生欀臂定礼乐。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (见两车子相掉罄,有感。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百九十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 古人用兵重福将,小说家名因果状。不信古书愎用之,水厄淋漓黑貂丧。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (或荐仆至,其相不吉,自言事十主皆失官。予不信,使庀物,物过手辙败;使雇车,车覆者四。幸予先辞官矣。《法苑珠林》及明小说皆有此事,记之以贻纂类书者。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百九十六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 天意若曰汝毋北,覆车南沙书卷湿。汶阳风雨六幕黑,申以东平三尺雪。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百九十七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 苍生气类古犹今,安用冥鸿物外吟。不是九州同急难,尼山谁识怃然心。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (北行覆车者四,车陷淖中者二,皆赖途人以免。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百九十八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 九边烂熟等雕虫,远志真看小草同。枉说健儿身手在,青灯夜雪阻山东。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其二百九十九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 任邱马首有筝琶,偶落吟鞭便驻车。北望觚棱南望雁,七行狂草达京华。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (遣一仆入都迎眷属,自驻任丘县待之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 房山一角露崚嶒,十二连桥夜有冰。渐进城南天尺五,回灯不敢梦觚棱。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (儿子书来,乞稍稍北,乃进次于雄县;又请,乃又进次于固安县。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其三百零一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 艰危门户要人持,孝出贫家谚有之。葆汝心光淳闷在,皇天竺胙总无私。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (儿子昌匏书来,以四诗答之。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百零二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 虽然大器晚年成,卓荦全凭弱冠争。多识前言畜其德,莫抛心力贸才名。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百零三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 俭腹高谈我用忧,肯肩朴学胜封侯。五经熟烂家常饭,莫似而翁歠九流。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百零四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 图籍移徒肺腑家,而翁本学段金沙。丹黄字字皆珍重,为裹青毡载一车。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百零五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 欲从太史窥春秋,勿向有字句虚求。抱微言者太史氏,大义显显则予休。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (儿子昌匏书来,问《公羊》及《史记》疑义,答以二十八字。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百零六</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 家园黄熟半林柑,抛向筠笼载两三。风雪迎裾好持赠,预教诗婢识江南。 </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百零七</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 从此青山共鹿车,断无只梦堕天涯。黄梅淡冶山矾靓,犹及双清好到家。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (眷属于冬至后五日出都。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百零八</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 六义亲闻鲤对时,及身删定答亲慈。刬除风雪关山句,归到高堂好背诗。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (今年七月,蒙家大人垂询文集定本,命呈近诗。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百零九</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 论诗论画复论禅,三绝门风海内传。可惜语儿溪畔路,白头无分棹归舷。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (方铁珊参军饯之于保阳。铁珊名廷瑚,石门人。父薰,字兰士,以诗画名,好佛。君有父风。年七十矣,犹官畿南。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 使君谈艺笔通神,斗大高阳酒国春。消我关山风雪怨,天涯握手尽文人。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (陈笠雨明府饯之于高阳。笠雨名希敬,海昌人,以进士为令,史甚熟,诗、古文甚富。) </span><br><br><br> <span style="font-size: 120%;"> 其三百一十一</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 画禅有女定清真,合配琳琅万轴身。百里畿南风雪路,我来著手竟成春。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (铁珊有女及笄,笠雨丧偶,使予为蹇修焉。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百一十二</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 古愁莽莽不可说,化作飞仙忽奇阔。江天如墨我飞还,折梅不畏蛟龙夺。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (十二月十九日,携女辛游焦山,归舟大雪。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百一十三</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 惠山秀气迎客舟,七十里外心先投。惠山妆成要妆镜,惠泉那许东北流?</span><br><span style="font-size: 90%;"> (廿二日携女辛游惠山。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百一十四</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 丹宝琼花海岸旁,羽陵山似峚之阳。一家可惜仍烟火,未问仙人辟谷方。</span><br><span style="font-size: 90%;"> (岁不尽五日,安顿眷属于海西羽陵之山,戏示阿辛。) </span><br><br><span style="font-size: 120%;">其三百一十五</span><br><br><span style="font-size: 120%; color:#008B8B;"> 吟罢江山气不灵,万千种话一灯青。忽然搁笔无言说,重礼天台七卷经。 </span></center> <span style="font-size: 110%; color:red;">作者简介:</span> [[龚自珍]](1792—1841年),[[清代]]思想家,史学家、诗人。一名巩祚,字瑟人,号定盦。晚年居住昆山羽琌山馆,又号羽琌山民。[[浙江]]仁和(今[[杭州]])人。二十七岁为[[举人]]。[[道光]]元年(1821年)官内阁中书,任国史馆校对官。九年(1829年)始成[[进士]]。官至礼部主事。十九年,弃官南归。二十一年,于江苏云阳书院猝然去世。龚自珍一生追求“更法”,虽至死未得实现,但在许多方面产生了有益的影响。生平诗文甚富,留存文章300余篇,诗词近800首,后人辑为《龚自珍全集》。著名诗作《己亥杂诗》共315首。多咏怀和讽喻之作。 [[Category:中文典籍文献]] [[Category:文学]] [[Category:中国文学]] [[Category:中国文学史]] [[Category:诗词]] [[Category:中华古诗词经典名句]] [[Category:中文字典]] [[Category:J音词语]] [[Category:己]]
返回
己亥杂诗 龚自珍诗
。
导航菜单
个人工具
创建账户
登录
名字空间
页面
讨论
变种
查看
阅读
查看源代码
查看历史
操作
搜索
导航
首页
最近更改
随机页面
工具箱
链入页面
相关更改
特殊页面
页面信息
扫描二维码可以用手机浏览词条